Rap là gì?Nguồn gốc nhạc Rap và các Rapper huyền thoại trên thế

Rap Việt đang là một trong những từ khoá hot được cộng đồng mạng tìm kiếm nhiều trong năm nay. Những tên tuổi mới nổi gần đây như Ricky Star, Dế Choắt, Lăng LD, Tlinh… trở nên hot hơn bao giờ hết. Do đó, thể loại nhạc Rap cũng trở nên thịnh hành hơn trong làng âm nhạc. Và nếu như anh em cũng là một fan cuồng của thể loại âm nhạc đường phố đầy hấp dẫn này, thì chắc chắn sẽ không thể bỏ qua bài viết này.

1. Rap là gì

Rap là viết tắt của 3 từ Rhythm – And – Poetry, là một hình thức nghệ thuật trong văn hoá Hip hop của người Âu Mỹ từ rất lâu. Cách thể hiện của thể loại Rap khá độc đáo và mang những đặc trưng riêng biệt, bằng cách trình diễn thông qua lời nói hoặc hô vang ca từ, lời bài hát theo vần điệu, kết hợp với tạo hình thu hút và bắt mắt.

Nhịp điệu của Rap không có cao độ hay trường độ, mà chỉ phụ thuộc vào cách đọc nhanh hay chậm tuỳ ý của Rapper. Đồng thời, mỗi Rapper có một giọng điệu riêng biệt khác nhau và vì thế, rap cũng mang sự đặc trưng và riêng biệt của từng nghệ sĩ.

2. Nguồn gốc ra đời của Rap

· Rap bắt nguồn từ nước nào

Không ai biết chính xác về sự ra đời của nhạc Rap. Tuy nhiên, có một nguồn gốc về nhạc Rap được khá nhiều người công nhận. Đó là Rap được khai sinh từ nhiều thế kỉ trước tại vùng đất ở Tây Phi. Trong lịch sử của người Tây Phi, tồn tại những nhà lịch sử học kể câu chuyện của vùng đất họ với những nhịp trống đơn giản. Phong cách này gần giống như nhạc rap như chúng ta biết ngày nay.

Sau đó, khi người châu Phi bị đưa đến châu Mỹ và bị ép làm nô lệ. Một cách để họ đương đầu với cuộc sống khổ cực của chế độ nô lệ tại đây là hát. Cụ thể, chúng đã bắt đầu trở nên phổ biến tại khu ghetto tại Hoa Kì. Đây là khu tập trung nhiều người nghèo, nô lệ, người da màu bị miệt thị và các tệ nạn xã hội, băng đảng. Sống dưới sự bất công và phân biệt chủng tộc của Mỹ thời bấy giờ, Rap được xem là linh hồn giúp người dân nơi đây nói lên tiếng lòng của mình. Đồng thời, đây cũng là thứ duy nhất giúp họ quên đi thực tại về cuộc sống nghèo hèn, bần cùng của mình.

· Sự ra đời của nhịp lặp trong rap

Dần dần, Rap trở nên phổ biến hơn ở Mỹ. Chúng bắt đầu được chơi rộng rãi khi có DJ ở New York lấy các bộ gõ từ nhạc disco, soul hay funk để tạo ra được nhịp nền lặp đi lặp lại. Từ đó, nhiều người công nhận rằng DJ Kool Herc được coi là người khởi xướng ra thể loại này. Bởi trong những buổi tiệc tùng học sinh của ông vào những năm 1970, ông đã sử dụng hai bàn đĩa xoay đĩa của mình để tạo ra các vòng lặp, chơi nhịp lặp đi lặp lại và kéo dài phần nhạc đệm của bài nhạc ra. Trong buổi tiệc đó, ông cũng nhận ra cần một người giữ cho đám đông luôn phấn khích và nhiệt huyết, ông đã mời người bạn của mình là Coke La Rock làm việc đó. Và đây chính thức là lúc mà nhịp lặp của Rap được ra đời.

· Xu hướng Rap bắt đầu phát triển

Ở quận Bronx, tiểu bang New York, làn sóng yêu thích Hip hop không dừng lại. Những năm 1970 sở hữu những cái tên DJ huyền thoại như Afrika Bambaataa và Grandmaster Flash. Trong suốt khoảng thời gian đó, DJ đã trở thành hiện tượng mới trong âm nhạc. Cũng trong khoảng thời gian này, rất nhiều nghệ sĩ và nhóm nghệ sĩ ra đời. Có thể kể đến như Kutis Blow, nghệ sĩ nhạc rap đầu tiên kí với Mercury Records vào năm 1979. Và hai nhóm nhạc The Fatback và Sugar Hill Gang cũng phát hành những album chính thức, luôn nằm trong top 40 Billboard trong suốt những năm sau đó.

Vào những năm 80, DJ Grand Wizard Theodore bất ngờ sáng kiến ra hành động “cào cấu” và kĩ thuật thả kim (needle drop) không những đưa rap lên tầm cao mới mà còn tạo ra sáng kiến mới cho DJ chơi nhạc.

DJ Wizard Theodore (Nguồn: Google.com)

· Kỷ nguyên vàng của nhạc Rap

Vào những năm 1984, vần và rap vẫn còn khá đơn giản. Nhưng dưới sự phát triển của kĩ thuật âm thanh, một thế hệ Rapper mới được sinh ra với cái tên “the Golden Era”. Vào kỷ nguyên này, các ca khúc hay album ra mắt đã mang màu sắc, âm điệu và hướng đi của nhạc Rap hiện đại. Nhịp dày đặc hơn, hát nhanh hơn và công nghệ lấy mẫu cũng tăng vọt. Đồng thời, nó cũng trùng hợp vào giai đoạn lời bài hát trở thành một hình thức phản đối mạnh mẽ, tập trung vào những bất công của xã hội Mỹ lúc bấy giờ. Điển hình nhất có thể kể đến hai nghệ sĩ nổi tiếng Melle Mel và Duke Bootee.

Nghệ sĩ Rap nổi tiếng Duke Bootee (Nguồn: Google.com)

· Sự chia rẽ trong cộng đồng rap bùng nổ

Đến những năm 1990, có một sự chia rẽ mạnh mẽ trong cộng đồng Rap, đó là sự khác biệt về phong cách và nội dung giữa bờ Đông và bờ Tây. Ngoài những khác biệt trên, có một sự tồn tại của những cá nhân cụ thể gây ra sự rạn nứt này, đó là Tupac Shakur và The Notorious B.I.G. Sau những vụ lùm xùm cùng những tranh cãi nổ ra, những tên tuổi mới lần lượt ra đời như Jay – Z và Snoop Dogg trở nên phổ biến ở cả hai bờ biển và giúp nhạc rap vượt qua thời kì xung đột này.

Notorious (bên trái) và 2Pac (bên phải) (Nguồn: Google.com)

Cũng trong khoảng thời gian này, đã có rất nhiều nữ Rapper ra đời. Vượt qua định kiến về nữ giới thời đó, những nữ Rapper như Salt – N – Pepa, MC Lyte, Queen Latifah, Da Brat, … đã giúp dòng nhạc này một lần nữa được lột xác trong giai điệu ngày càng tốt hơn và dần tiến tới thời kì cực thịnh của mình.

· Sự gia nhập của nhiều Rapper trẻ

Từ năm 2000 đến nay, công nghệ trực tuyến và những tiến bộ công nghệ mới cho phép tạo ra nhiều bản nhạc với nhiều sắc thái hơn, nhiều cảm xúc hơn. Đồng thời hỗ trợ những phương pháp lấy mẫu, triển khai nhịp và phương pháp phân phối nhạc. Cùng với đó, sự gia nhập của các Rapper trẻ tuổi đã tạo ra nhiều ý tưởng khiến cho dòng nhạc này trở nên gần gũi hơn, dễ tiếp cận hơn và trở thành một trong những thể loại được yêu thích nhất trên thế giới.

3. Đặc trưng của Rap

Rap làm nên khác biệt lớn so với tất cả các dòng nhạc khác có lẽ chính là nguồn gốc xuất phát của nó là ước vọng khác khao, là thể hiện bản chất cá nhân mạnh mẽ. Do đó, đối với rap, ngồn từ sử dụng thường rất phóng khoáng và không bị gò bó ở một giới hạn nào cả. Chính vì lẽ đó, nhiều khi người sáng tác cũng thêm vào vài câu chửi thề hay ho.

Khi biểu diễn, các rapper phải thể hiện được các kĩ thuật trong câu từ một cách nhuần nhuyễn và chất riêng biệt của họ. Và đặc biệt, phải chú ý tới nhạc lí nhiều hơn để hoà thanh của bài không thể phá vỡ, hay bị ngang phè phè, nghe không bắt tai. Thông thường các rapper sẽ sử dụng một số các cách sử dụng câu chữ điêu luyện như sau:

• Sử dụng lối chơi chữ, so sánh, ấn dụ, gieo vần, dùng từ đồng âm, chửi tục ác ý, bẻ gãy ca từ trong battle/dissing, …
• Thể hiện theo cách flow. Tức là kết hợp câu từ, cách gieo vần, điểm nhấn trên nền nhạc một cách vừa hợp lí, lại vừa độc đáo và sáng tạo.
• Lên nội dung/chủ đề muốn truyền tải
• Thể loại freestyle. Nghĩa là có thể ứng biến tức thời qua cách rap trên nền beat cho sẵn.

4. Rap và Hip hop có gì khác biệt?

Trên thực thế, Rap và Hip hop là hai khái niệm hoàn toàn khác biệt. Hip hop là một nền văn hoá và Rap là một phần của văn hoá đó. Văn hoá Hip hop bao gồm lời nói (MC), nhịp (DJ), điệu nhảy đường phố (breakdance) và nghệ thuật tranh phun sơn (graffiti art). Còn rap bao gồm lời nói (MC), nhịp (DJ) và sự truyền tải (giọng điệu và tốc độ trong những điều được nói ra). Có thể nói Rap là một phần không thể thiếu của văn hoá Hip hop. Do đó, việc mọi người nhầm lẫn và đánh đồng hai khái niệm này là điều có thể hiểu được.

5. Các huyền thoại Rap trên thế giới

· 2Pac

Không thực sự nổi tiếng toàn cầu, nhưng bất cứ ai nghe Rap Mỹ đều biết đến 2Pac. Không thể phủ nhận rằng anh là Rapper số một và là một trong những người có công lớn trong việc đem nhạc Rap đến toàn thế giới. Trong thời kì chia rẽ, 2Pac là trụ cột bờ Tây, quê hương của Gangsta Rap, đối lập với Notorious B.I.G là trụ cột bờ Đông. Trong sự nghiệp của mình, anh đã có hơn 75 triệu album bán được trên toàn thế giới, tính đến năm 2007. Anh cũng được tạp chí Rolling Stone xếp thứ 86 trong danh sách những nghệ sĩ vĩ đại nhất mọi thời đại.

· Notorious B.I.G

Đối đầu với 2Pac, là Notorious B.I.G, người trụ cột bờ Đông. Trong quá khứ, hai nghệ sĩ từng là đôi bạn thân thiết. Trong cuộc chiến, 2Pac và Notorious B.I.G đã liên tục đấu qua đấu lại bằng các bài Rap. Sau này, việc cả hai cùng bị ám sát đã giúp các Rapper hai bên nhìn nhận lại sự mất mát vô bờ của cuộc chiến và bắt đầu có xu hướng làm hoà, kể cả các nghệ sĩ từng tham chiến như Dr. Dre, Snoop Dogg hay những nghệ sĩ trung lập như Eminem, Jay – Z.

· Eminem

Về tên tuổi, chắc chắn Eminem hiện tại đang là Rapper được biết đến nhiều nhất và được gọi là “Ông vua nhạc Rap”. Sinh cùng thời với 2Pac và Notorious B.I.G. nhưng Eminem không thành công sớm như hai Rapper này. Con đường của Eminem chông gai hơn bởi anh là một Rapper da trắng. Bởi khi ấy nhạc Rap được xem như là âm nhạc của người da đen.

Dù thành công có phần muộn màng nhưng Eminem lại là người thành công vang dội. Anh đã bán được trên 172 triệu album trên toàn thế giới, vượt xa 2Pac, và là một trong những nghệ sĩ bán đĩa chạy nhất mọi thời đại, sánh ngang với Michael Jackson, The Beatles và Backstreet Boy.

Eminem được tạp chí Rolling Stone xếp thứ 83 trong danh sách những nghệ sĩ vĩ đại nhất mọi thời đại và đã chiến thắng đến 15 giải Grammy. Eminem cũng có được 1 giải Oscar nhạc phim cho bài “Lose Yourself” trong phim 8 Mile dựa trên chính cuộc đời của mình.

· Snoop Dogg

Một những những Rapper chơi ngông nhất làng nhạc Rap không thể không kể đến là Snoop Dogg. Anh là một trong những Rapper lão làng cùng thời với 2Pac, cũng là một Rapper bờ Tây rất hăng hái trong cuộc chiến. Anh cũng là một nghệ sĩ thành công dưới sự nhào nặn của Dr. Dre. Anh đã được 7 lần đề cử giải thưởng âm nhạc Grammy dù chưa từng giành giải chiến thắng.

· Kanye West

Sự nghiệp của Kanye West khởi đầu với hãng đĩa Roc – A – Fella của Jay – Z và là một Rapper theo trường phái New School thực thụ với phong cách nhạc Rap truyền thống. Kanye West hầu như không bán đĩa mà bán bản thu kĩ thuật số. Và anh cũng là một trong những nghệ sĩ tiêu thụ được nhiều bản kĩ thuật số nhất mọi thời đại.

6. Nhạc rap tại Việt Nam

Các nghệ sĩ nhạc Rap tại Việt Nam được phân thành các thế hệ như sau:

· Thế hệ F1: 1997 – 2005

Lịch sử rap VN bắt đầu từ việc khai sinh với track Vietnamese Gang – Thai Viet G x Khanh Nhỏ. Nhưng trước đó các bài hát do nhóm Heart2Exit (chuyên hát thể loại RnB/Soul hoạt động tại hải ngoại) với những đường flow tuy đơn giản nhưng hiệu quả chính xác trên nền nhạc beat đó có thể gọi là Rap bắt đầu được xuất hiện. Vào năm 2005 Khanh Nhỏ đã mang Vietnamese Gang đi thi trong cuộc thi rappers trẻ thế giới và được đánh giá cao về flow và cả chất nhạc.

Nhóm Heart2Exit (Nguồn: Google.com)

· Thế hệ F2: 2006 – 2008

Trong khoảng thời gian 2006 – 2007, văn hóa Hip hop du nhập trở nên không còn xa lạ với giới trẻ Việt Nam. Với sức lan tỏa rất lớn, hầu như trong playlist của các bạn trẻ không chỉ là các bản nhạc pop và có cả những tracks rap như Tuyết Yêu Thương – Young Uno, Tiểu Thuyết Tình Yêu – Andree x Lee7 x It’s Lee, … Trong giới Underground nhiều rappers mới đã bắt đầu lộ diện và hình thành những tổ chức rap mới.

· Thế hệ F3: 2009 – 2012

Nổi tiếng nhất trong thế hệ này là nhóm Joker’s Rule (Mr. A, JayTee, Mr. T, Elli’an, Bueno, Rin – các thành viên từ 2 nhóm cũ là X4 band).

Nhóm Joker’s Rule (Nguồn: Google.com)

· Thế hệ F4: 2013 – 2016

Trong giai đoạn này rap VN đón chào nhiều nhóm rap mới hoạt động mạnh như: Hazard Clique theo style Hardcore Rap (gồm Pain – 1 rapper đến từ Tây Ban Nha, Cam – á quân cuộc thi RhymeFes, Black Murder – quán quân 2 mùa giải Rap-Up), Sài Gòn Smoking Gangz a.k.a SG.S.G a.k.a SG Smokers (gồm D.C từ FSR, Khoa Wzzzy, LC King, Kent BC, K.SI), DC GanG + SG Prider đến từ tổ chức SPR, SK Family ở Hà Nội (Zugi, GoldFeezy, Monkey Dope,…).

· Thế hệ F5: 2017 – nay

Trong những năm gần đây, sân chơi dành cho các rapper Việt ngày càng được mở rộng. Cụ thể, trong năm 2018 với nhiều cuộc thi được tổ chức, rất nhiều nhà đầu tư và nhà sản xuất về rap xuất hiện. Bởi trước niềm tin mãnh liệt rằng Rap đang quay trở lại, thậm chí là trở lại mạnh mẽ hơn trước đây rất nhiều thông qua những gì nó đang tồn tại trên thị trường âm nhạc hiện nay.

Các rapper Việt đang được coi là gương mặt vàng của những năm vừa qua phải kể đến Đen Vâu trong ca khúc “Ngày khác lạ”, “Đừng gọi anh là idol”, “Anh đếch cần gì nhiều ngoài em”; JustaTee, Osad, BinZ, … hay Karik với bài hit đình đám “Người lạ ơi”.

Rap dần dần trở thành một phần của đời sống âm nhạc Việt với chất phóng khoáng và tự do. Có thể thấy Rap đang dần có sức hút mãnh liệt hơn đối với giới trẻ. Nhưng ta vẫn phải biết rằng Rap có quay trở lại và chiếm thế trên thị trường hay không, tất cả còn nhờ vào những thế hệ trẻ có đủ tài năng và bản lĩnh đưa Rap Việt lên tầm cao mới. Vì gu âm nhạc của Việt Nam trước giờ vốn là Pop-ballad nhẹ nhàng sâu lắng, việc thay đổi thị hiếu cũng như là sở thích âm nhạc của một cộng đồng là điều không dễ dàng. Nhưng không gì là không thể nếu những tài năng trẻ xuất hiện với một cá tính mạnh, một bản sắc riêng, nhưng vẫn đậm chất “Việt”.

=>>Xem thêm:

• Thuật ngữ trong Rap – Những thuật ngữ Rapper nhất định phải biết
• Hướng dẫn đọc rap người mới bắt đầu – 4 lưu ý dành cho các Newbie