Trong lĩnh vực hóa học, Bảng Hóa trị là một tài liệu không thể thiếu. Đây là kiến thức cơ bản và quan trọng trong quá trình học môn khoa học này. Bảng Hóa trị cung cấp thông tin về hóa trị của các nguyên tố hóa học quen thuộc, đồng thời giúp học sinh hiểu và áp dụng chúng vào các tính toán hóa học sau này.
Bảng Hóa trị: Cơ sở kiến thức quan trọng
Trong Bảng Hóa trị, chúng ta có thể tìm hiểu về hóa trị của các nguyên tố hóa học. Việc nắm bắt và ghi nhớ Bảng Hóa trị sẽ giúp các bạn học sinh có kết quả tốt trong môn hóa học. Đặc biệt, Bảng Hóa trị còn là một tài liệu tham khảo không thể thiếu khi mới học môn khoa học này. Nó cung cấp nhiều kiến thức bổ ích dành cho các bạn có kiến thức nền tảng vững chắc sau này.
1. Bảng Hóa trị của các nguyên tố hóa học
Trong Bảng Hóa trị, chúng ta có thể tìm hiểu các thông tin về nguyên tử khối, số proton và hóa trị của các nguyên tố hóa học. Ví dụ:
- Hiđro (H): Nguyên tử khối 1, hóa trị I.
- Heli (He): Nguyên tử khối 4, hóa trị II.
- Liti (Li): Nguyên tử khối 7, hóa trị III.
- Cacbon (C): Nguyên tử khối 12, hóa trị IV, II.
- Nitơ (N): Nguyên tử khối 14, hóa trị II, III, IV…
- Oxi (O): Nguyên tử khối 16, hóa trị II.
- Flo (F): Nguyên tử khối 19, hóa trị I.
- Neon (Ne): Nguyên tử khối 20.
- Natri (Na): Nguyên tử khối 23, hóa trị I.
- Và còn nhiều nguyên tố khác…
Chú thích:
- Nguyên tố phi kim: chữ màu xanh.
- Nguyên tố kim loại: chữ màu đen.
- Nguyên tố khí hiếm: chữ màu đỏ.
Bài viết này sẽ giúp các bạn trả lời những câu hỏi cơ bản như Oxi có hóa trị mấy?, NO3 có hóa trị mấy?, Ag có hóa trị mấy?, CO3 có hóa trị mấy?, Fe có hóa trị mấy?, SO3 có hóa trị mấy?, và còn rất nhiều chất, hợp chất khác nữa.
2. Giới thiệu Bảng Hóa trị của các nguyên tố hóa học
Khái niệm hóa trị xuất hiện trong lĩnh vực hóa học từ thế kỉ 19. Hóa trị của nguyên tố được coi là khả năng kết hợp hay thay thế bao nhiêu nguyên tử H (hoặc bao nhiêu nguyên tử tương đương khác) mà một nguyên tử của nguyên tố có thể thể hiện.
Hiện nay, người ta thường sử dụng cùng với hóa trị là số oxi hóa của nguyên tử. Số oxi hóa không chỉ giúp trong việc cân bằng phản ứng hóa học mà còn trong cân bằng phản ứng oxi hóa-khử.
3. Hóa trị là gì – Bảng Hóa trị là gì?
-
Hóa trị của nguyên tố hóa học là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tử (hoặc nhóm nguyên tử) của nguyên tố này với nguyên tử của nguyên tố khác. Giá trị này được xác định bằng số liên kết hóa học mà một nguyên tử của nguyên tố đó tạo trong phân tử.
-
Cách xác định hóa trị: Hóa trị của các nguyên tố được xác định theo hóa trị của nguyên tố Hidro (mặc định là hóa trị 1) và hóa trị của nguyên tố Oxi (mặc định là hóa trị 2).
-
Quy tắc xác định hóa trị: Trong phân tử có công thức hóa học xác định, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố kia. Ví dụ trong công thức hóa học MaXb, nguyên tố M có hóa trị x, nguyên tố X có hóa trị y, ta có: a.x = b.y.
4. Cách xác định hóa trị của nguyên tố hóa học
Hóa trị của nguyên tố hóa học được xác định dựa trên hóa trị của Hidro (1 đơn vị) và hóa trị của Oxi (2 đơn vị). Ví dụ:
- Cl có hóa trị I trong phân tử HCl.
- O có hóa trị II trong phân tử H2O.
- N có hóa trị III trong phân tử NH3.
Một số nguyên tố có một hóa trị, trong khi có các nguyên tố có hai hay nhiều hóa trị khác nhau.
5. Quy tắc hóa trị của nguyên tố hóa học
5.1) Quy tắc:
Trong công thức hóa học, tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố này bằng tích của chỉ số và hóa trị của nguyên tố kia.
CTHH AxBy, nguyên tố A có hóa trị a, nguyên tố B có hóa trị b. Ta có:
x.a = y.b
5.2) Ứng dụng của quy tắc hóa trị:
- Tính hóa trị của một nguyên tố: Nếu biết x, y và a, ta có thể tính được b và ngược lại.
- Lập CTHH của hợp chất: Nếu biết a và b, ta tìm được tỉ lệ x/y = b/a. Từ đó, ta lập được CTHH của hợp chất cần tìm.
5.3) Ví dụ:
Sắt (II) oxit được tạo nên từ nguyên tố sắt (Fe) có hóa trị III và oxi (O) có hóa trị II. Lập công thức hóa học của oxit sắt trên.
Giải:
Gọi CTHH của oxit sắt là FexOy, theo quy tắc hóa trị ta có: x.III = y.II
Tỉ lệ x/y = 2/3
Vậy CTHH của oxit sắt cần tìm là: Fe2O3.
6. Bảng hóa trị của một số nhóm nguyên tử
Dưới đây là bảng hóa trị của các nhóm nguyên tử thường gặp. Các bạn có thể tham khảo thêm khi cần:
- Hidroxit (-OH)
- Clorua (-Cl)
- Bromua (-Br)
- Iotua (-I)
- Nitrit (-NO2)
- Nitrat (-NO3)
- Sunfua (=S)
- Sunfit (=SO3)
- Sunfat (=SO4)
- Cacbonat (=CO3)
- Photphit (≡PO3)
- Photphat (≡PO4)
- Hidrophotphat (=HPO4)
- Dihidrophotphat (-H2PO4)
- Hidrophotphit (=HPO3)
- Dihidrophotphit (-H2PO3)
- Hidrosunfat (-HSO4)
- Hidrosunfit (-HSO3)
- Hidrosunfua (-HS)
- Hidrocacbonat (-HCO3)
- Silicat (=SiO3)
7. Cách nhớ hóa trị của các nguyên tố
-
Cách nhớ hóa trị theo số hóa trị: Mỗi nguyên tố có một hoặc nhiều hóa trị khác nhau. Ví dụ:
- Nguyên tố có hóa trị I: H, Li, F, Na, Cl, K, Ag, Br…
- Nguyên tố có hóa trị II: Be, O, Mg, Ca, Zn, Ba, Hg…
- Nguyên tố có hóa trị III: B, Al…
- Nguyên tố có hóa trị IV: Si…
-
Cách nhớ hóa trị bằng bài ca hóa trị huyền thoại: Bài ca hóa trị là một cách học thuộc Bảng Hóa trị rất dễ dàng. Dưới đây là hai bài ca hóa trị để giúp các bạn nhớ lâu và ghi nhớ một cách dễ dàng:
Đọc thêm và nghe bài ca hóa trị tại đây
8. Tổng kết
Dựa vào Bảng Hóa trị các nguyên tố hóa học, học sinh có thể nắm bắt được kiến thức căn bản và quan trọng nhất. Bảng Hóa trị cung cấp thông tin về hóa trị các nguyên tố, ký hiệu hóa học, nguyên tử khối và số hiệu nguyên tử. Đây là kiến thức quan trọng để vận dụng trong quá trình cân bằng các phản ứng hóa học, tính toán và các bài tập hóa học sau này. Cách học và ghi nhớ Bảng Hóa trị cũng rất quan trọng, và một số phương pháp như học thuộc bằng bài ca hóa trị có thể giúp các bạn nhớ lâu và áp dụng hiệu quả. Chúc các bạn thành công trong học tập và nắm vững kiến thức hóa trị!
