Khảo cổ học là lĩnh vực hấp dẫn dành cho những bạn có niềm đam mê mãnh liệt với môn Lịch sử. Số lượng người yêu thích Lịch sử thường ít hơn so với những môn khác, vì vậy bạn sẽ không phải cạnh tranh gay gắt khi muốn theo đuổi ngành học này. Dù là lựa chọn ít phổ biến, nhưng khảo cổ học vẫn mang trong mình những điều hấp dẫn và lôi cuốn riêng biệt.
Khảo cổ học là gì?
Khi diễn giải theo nghĩa Hán Việt, “khảo” có nghĩa là “nghiên cứu” và “cổ” có nghĩa là “xưa cũ”. Định nghĩa đơn giản, Khảo cổ học là ngành cho phép bạn tìm hiểu, phân tích và khám phá mọi thứ liên quan đến thời quá khứ của thế giới.
Dường như ngành này có vẻ tụt hậu so với thời đại hiện tại, chỉ tìm hiểu về thế giới cổ xưa. Tuy nhiên, những người nghiên cứu bối cảnh cổ đại vẫn có những năng lực và sáng kiến khiến thế hệ hiện đại phải trầm trồ kinh ngạc. Chẳng hạn, quá trình xây dựng kim tự tháp ở Ai Cập vẫn còn nhiều giả thuyết chưa được giải đáp.
Tương tự như việc bạn nhận lời khuyên từ ông bà cha mẹ về kinh nghiệm sống, ngành Khảo cổ học cho phép bạn học hỏi từ tổ tiên xa xưa. Trong thời kỳ không có ngôn ngữ viết, loài người sử dụng nhiều cách thức khác nhau để truyền đạt kiến thức cho thế hệ sau. Để có thể bóc tách và tiếp thu được kiến thức đó, bạn cần trang bị những kỹ năng nền tảng trong ngành Khảo cổ học.
Cái gì trên đời, dù vô hình hay hữu hình, đều có quá khứ, vì vậy không có giới hạn trong việc tiếp cận kiến thức trong ngành Khảo cổ học. Bạn có thể nghiên cứu một bức tranh hàng trăm năm tuổi, hệ thống hóa một nền văn hóa bị thất truyền, hoặc giải mã một biểu tượng bí ẩn. Bạn có thể khai quật một vật dụng bé xinh như đồ trang sức của người cổ đại, nhưng cũng có cơ hội mang lại ánh sáng cho một thành phố bị lãng quên.
Mặc dù chuyên nghiên cứu về những tàn dư của nhân loại, lĩnh vực này vẫn áp dụng công nghệ kỹ thuật hiện đại để gia tăng hiệu quả công việc. Sử dụng phần mềm 3D để tạo hình vật thể, sáng chế công cụ phát internet dưới mặt nước, hay áp dụng công nghệ vệ tinh để dễ dàng phát hiện dấu vết cổ đại. Có thể nói Khảo cổ học không hề lạc hậu như nhiều người nghĩ, vì những người làm việc trong lĩnh vực này đã có nhiều sáng chế công nghệ mà người bình thường không ngờ tới.
Khảo cổ học có những chuyên ngành nào?
Dựa trên định nghĩa trên, bạn có thể hình dung ngành Khảo cổ học sở hữu độ phủ kiến thức rộng lớn. Một số nhánh nhỏ của ngành Khảo cổ học bao gồm:
Khảo cổ hàng hải (Underwater/Marine Archaeology):
Mảng khảo cổ này tìm kiếm xác tàu đắm, thành phố bị chìm hoặc các vật thể đặc biệt dưới mặt nước. Bạn cần những kỹ năng chuyên biệt để khám phá dưới nước một cách an toàn.
Khảo cổ lịch sử (Historical Archaeology):
Chuyên ngành tìm hiểu về văn hóa, con người, hoạt động giao thương, giải trí trong một giai đoạn lịch sử cụ thể.
Khảo cổ đô thị (Urban Archaeology):
Chuyên ngành này tìm hiểu về việc quy hoạch các thành phố cổ đại, và muốn tìm thấy những vật thể đặc biệt chứa đựng những câu chuyện thú vị.
Khảo cổ văn tự/văn khắc (Epigraphy):
Chuyên ngành giải mã những văn bản cổ đại được chạm khắc trên bia đá, trong hang động hoặc bất cứ nơi nào để tìm hiểu về các di sản từng giai đoạn lịch sử cụ thể.
Khảo cổ không gian (Aviation Archaeology):
Mảng khảo cổ này khám phá thông tin từ các vật thể từng bay trên bầu trời, ví dụ như xác máy bay, tên lửa bỏ hoang hay vũ khí hàng không. Thú vị hơn cả, chuyên ngành này còn tìm kiếm dấu vết về sự tồn tại của người ngoài hành tinh.
Khảo cổ văn minh cổ điển (Classical Archaeology):
Chuyên ngành này tìm hiểu về lịch sử của nền văn minh La Mã và Hy Lạp cũng như sự ảnh hưởng của chúng đến toàn thế giới.
Ngành Khảo cổ học dành cho ai?
Có thế mạnh về các môn xã hội
Ngoài Lịch sử, bạn cũng nên giỏi cả môn Văn và Địa. Một nhà khảo cổ học cần có kỹ năng viết lách và sử dụng ngôn từ tốt để truyền đạt khám phá của mình cho công chúng. Kiến thức về địa lý cũng sẽ giúp ích nhiều trong việc khai phá và nghiên cứu các địa điểm khác nhau.
Thích học ngoại ngữ
Nếu chỉ biết tiếng Anh, bạn sẽ khó có thể khám phá lịch sử của toàn thế giới. Ngoài tiếng Đức, Pháp, Tây Ban Nha, Ả Rập,… bạn nên thích học những ngôn ngữ cổ đại hoặc tử ngữ (ngôn ngữ không còn được sử dụng).
Cần sự đam mê lớn
Khảo cổ học không chỉ đem lại tiền tài hay danh vọng như những ngành nghề khác. Nó đòi hỏi nhiều kỹ năng đặc thù và làm việc vất vả. Bạn cần có niềm đam mê mãnh liệt để trau dồi bản thân và theo đuổi nghề này.
Ngành Khảo cổ học có gì thú vị?
Bạn có thể xem chuỗi phim Indiana Jones để hình dung ngành Khảo cổ học thú vị như thế nào. Tất nhiên, phim cường điệu một số tình tiết để tăng tính hấp dẫn, nhưng có thể nó sẽ nhen nhóm trong bạn niềm yêu thích ngành học này. Ngoài ra, có một số điểm thú vị trong ngành Khảo cổ học:
- Được đi khám phá nhiều nơi, cả trong nước và quốc tế.
- Có nhiều học bổng du học và nghiên cứu để khuyến khích nhiều người theo đuổi ngành này.
- Khảo cổ học không chỉ làm việc trong phòng thí nghiệm hay trên máy tính, mà còn phải thực sự làm việc ở ngoài hiện trường. Bạn sẽ phải đối mặt với mọi điều kiện thời tiết như mưa, tuyết, nắng hay gió lớn, nhưng ít nhất bạn không phải ở trong không gian kín cả ngày.
- Nhà khảo cổ học có thể được coi là một thám tử của thế giới, thu thập dữ liệu và đưa ra kết luận.
Học ngành Khảo cổ ở đâu?
Tại Việt Nam, bạn có thể đăng ký chương trình Khảo cổ học tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn ở TP.HCM và Hà Nội. Nếu có điều kiện, bạn nên cân nhắc du học để có cơ hội khám phá nhiều hơn. Một số trường đại học uy tín ở nước ngoài mà bạn có thể tham khảo bao gồm:
- George Washington University (Mỹ)
- University of Birmingham (Anh)
- The University of Queensland (Úc)
Khảo cổ học là ngành liên quan đến công việc nghiên cứu, vì vậy con đường học lên Thạc sĩ và Tiến sĩ cũng rất rộng mở. Nếu bạn gặp khó khăn trong việc chọn trường để du học ngành Khảo cổ học, hãy liên hệ với trung tâm tư vấn IDP để nhận được sự giúp đỡ miễn phí.
Tốt nghiệp Khảo cổ học ra trường làm gì?
Các kỹ năng bạn học được trong ngành Khảo cổ học như nghiên cứu, viết lách và sử dụng ngoại ngữ sẽ giúp bạn có thể làm việc trong nhiều ngành, kể cả những nghề trái ngành. Ngoài trở thành nhà khảo cổ học, bạn có thể làm việc như giảng viên, quản lý bảo tàng, quản lý khu di tích lịch sử hoặc chuyên viên phân tích cổ vật.
Dù bạn làm gì sau khi tốt nghiệp ngành Khảo cổ học, kiến thức và kỹ năng của bạn sẽ mang lại công việc để kiếm sống dễ dàng. Vậy nên, không cần quá lo lắng về việc thất nghiệp.
