Bạn đã từng nghe về câu phủ định chưa? Bạn đã biết câu phủ định có chức năng gì chưa? Còn cách phân biệt giữa câu phủ định bác bỏ và câu phủ định miêu tả thì sao? Nếu bạn đang tìm câu trả lời cho những câu hỏi này, hãy cùng Trường Trung Cấp Việt Hàn (VKI) khám phá nhé!
Khái niệm câu phủ định là gì?
Theo sách giáo khoa lớp 8 của chúng ta, câu phủ định là câu sử dụng các từ như chẳng phải, không, không phải, chả… Các từ này thường xuất hiện trong câu phủ định và dễ dàng nhận biết. Nó là câu phủ nhận một sự việc, vấn đề nào đó và cũng phủ nhận tính chất, trạng thái, hành động trong câu.
Ví dụ: “Tôi không phải là bác sĩ” – từ “không” là từ ngữ phủ định trong câu này.
Chức năng của câu phủ định qua bài tập
Câu phủ định được sử dụng để bác bỏ ý kiến, phủ nhận sự việc hoặc khẳng định của một đối tượng nào đó. Để hiểu rõ hơn, hãy xem qua ví dụ sau:
Thầy sờ vòi bảo: “Tưởng con voi như thế nào, hóa ra nó sun sun như con đỉa.”
Thầy sờ ngà bảo: “Không phải, nó chần chẫn như cái đòn càn.”
Thầy sờ tai bảo: “Đâu có! Nó bè bè như cái quạt thóc.”
(Trích – Thầy bói xem voi)
Ở đây, thầy sờ ngà phủ định ý kiến của thầy sờ vòi về việc con voi “sun sun như con đỉa”. Thầy sờ tai phủ định ý kiến của thầy sờ ngà về việc con voi “chần chẫn như cái đòn bẩy”. Từ ngữ phủ định trong ví dụ này là “không phải, đâu có” để xác nhận hoặc để thông báo không có sự việc, sự vật nào đó, còn được gọi là phủ định miêu tả.
Ví dụ khác: “An có cài tóc nơ màu hồng nhưng không đẹp”. Ở đây, từ “không” phủ định miêu tả về cài tóc nơ màu hồng “không đẹp”.
Cách phân biệt phủ định bác bỏ và phủ định miêu tả
Để phân biệt phủ định bác bỏ và phủ định miêu tả, chúng ta cần dựa vào vị trí của câu trong câu để nhận diện. Câu phủ định bác bỏ thường đứng sau một ý kiến hay nhận định từ trước, trong khi câu phủ định miêu tả có thể đứng đầu hay ở giữa câu.
Ví dụ:
A: “Dạo này An có vẻ hư đấy, chị ạ!”
B: “Không. Tôi thấy bé An rất ngoan mà.”
Ở đây, câu “Không” là câu phủ định bác bỏ. Phía sau câu phủ định là một câu khẳng định, phác bác cho ý kiến trước đó “Tôi thấy bé An rất ngoan mà”. Tức là trước đó đã có ý kiến cho rằng “Dạo này bé An có vẻ hư”.
Đôi khi, không chỉ dựa vào vị trí trong câu, chúng ta cần dựa vào hoàn cảnh để phân biệt. Cùng xem một ví dụ khác để hiểu rõ hơn:
“Không, con không muốn đến nhà Bác Lan đâu.”
Ý nghĩa của câu trên cho thấy câu phủ định “Không, con không muốn đến nhà Bác Lan đâu”, tức là đứa trẻ trên chỉ muốn ở nhà và không thích đi đến nhà Bác Lan.
Chú ý: Nếu câu có hai từ mang ý nghĩa phủ định, thì câu đó sẽ trở thành câu khẳng định chứ không còn là câu phủ định nữa. Ví dụ: “Tôi và Mai không thể không nhớ cảm giác ngày đầu tiên bước đến một đất nước xa lạ.” Trong câu này, từ “không” xuất hiện hai lần, nhưng vẫn mang ý nghĩa khẳng định.
Ví dụ về câu phủ định
Câu phủ định thường được sử dụng trong giao tiếp hằng ngày, vì vậy không khó để chúng ta tìm được ví dụ cho kiểu câu này. Hãy xem một số ví dụ dưới đây:
- Mai học bài.
- Mai không có học bài.
Trong câu thứ nhất, mục đích là khẳng định việc Mai học bài. Tuy nhiên, câu thứ hai lại phủ định cho việc Mai không học bài. Hai câu này có ý nghĩa và trạng thái trái ngược nhau.
- Con mèo bị cậu bé lấy cây ná bắn trúng chân, nên bị thương nên không động đậy được.
Từ “không” trong câu này khẳng định rằng con mèo đã bị thương nên hoàn toàn không thể di chuyển, cử động được.
- Tôi chưa từng nghe qua tên bộ phim này trước đây. Tôi nghĩ bộ phim này chắc không hay đâu.
Trong câu này, từ “không” khẳng định rằng bộ phim này chắc chắn sẽ không hay.
Trên đây là một vài ví dụ minh họa dễ hiểu để bạn có thể nắm bắt được nội dung về câu phủ định là gì. Hy vọng bạn sẽ học tốt và đạt được điểm cao!
Trường Trung Cấp Việt Hàn (VKI) chúc bạn thành công trong việc nắm vững kiến thức này!
Note: This article is a rewritten version of the original article “Câu phủ định là gì? Chức năng và ví dụ về câu phủ định – IIE Việt Nam” from IIE Việt Nam.
